کریپتو کارنسی از دو کلمه کریپتو (crypto) و کارنسی (currency) تشکیل شده است که به ترتیب به معنی رمز نگاری شده و ارز می باشند. کریپتوکارنسی یک نوع ارز مجازی یا دیجیتال می باشد که بر پایه ی شبکه بوده و در تعداد زیادی از رایانه ها توزیع شده است. این ارز های مجازی توسط کریپتوگرافی ایجاد شده اند که باعث می شود پرداخت مجدد یا تقلبی صورت نگیرد.
مهم ترین ویژگی ارز های رمزنگاری شده این است که توسط هیچ نهاد و مرجعی کنترل نمی شوند و دخالت و دستکاری دولت را غیر ممکن می سازد. مولفه ی اساسی بسیاری از رمز ارز ها بلاکچین می باشد. بلاکچین یک نوع دفتر حسابداری می باشد که تمام فعالیت ها، نقل و انتقالات، مالکیت ها و ارزش گذاری های واحد های پولی دیجیتال را درون خود ثبت و ضبط می کند. با گذشت زمان این اطلاعات افزایش می یابند.
فناوری بلاکچین علاوه بر رمز ارز ها، کاربرد های دیگر بسیاری دارد. اما معمولا توسط بیتکوین و سایر رمز ارز ها شناخته می شود. بلاکچین برای بیتکوین به مانند اینترنت است برای ایمیل. پس همانطور که برای استفاده از ایمیل نیاز به اینترنت می باشد، بیتکوین نیز بدون بلاکچین معنی ندارد. درواقع بلاکچین بستری خاص می باشد که روی ان میتوان اپلیکیشن ساخت و رمز ارز ها فقط یکی از ان ها می باشد. اتریوم یکی از این ارز هاست. رمز ارز های بسیار زیادی بر روی شبکه ی بلاکچین ساخته شده اند که از لحاظ کاربرد و توانایی با یکدیگر متفاوت می باشند.
اصلی ترین ویژگی رمز ارز ها
- ناشناس بودن: هویت فعالین این حوزه من جمله افراد شرکت کننده در معامله و دارندگان ارز و اطلاعات شخصی یا شرکت ها محفوظ می ماند و معاملات رمز ارز ها برمبنای توالی تصادفی از شخصیت ها انجام می شود. محبوبیت برخی از رمز ارز ها نمایانگر مقیاس عرضه و تقاضا می باشد. عقد قرارداد با افراد یا شرکت ها عملاً غیرممکن میباشد.
- عدم وجود نهاد های واسطه ای و نظارتی: نبود کنترل دولتی و قوانین و مقررات در این حوزه باعث حذف محدودیت ها و هزینه های اضافی شده است. اگرچه که این امر سبب شده است تا دارندگان رمز ارز ها از حمایت های مقامات مالی بی نصیب بمانند.
- امنیت: برای ذخیره ی ارز های رمز نگاری شده می¬توان از کیف پول های مجازی مخصوص استفاده کرد که دارای یک کلید خصوصی به نام seed phrase می¬باشند در این صورت فقط دارندگان رمز ارز ها قادر به دسترسی به وجود خود می¬باشند. برای افزایش امنیت، بهتر است مالکان رمز ارز ها، وجوه خود را در دستگاه های ذخیره سازی نگهداری کنند.
- غیر متمرکز بودن: هیچ مقام و دولتی نمی¬تواند رمز ارز ها را کنترل کند. معاملات مجازی ارز فقط در یک مکان واحد انجام نمی¬گیرد. این امر سبب می شود اختلال در معاملات بعد از هک شدن صورت نگیرد. اطلاعات تراکنش ها در سراسر شبکه پراکنده می شود زیرا مستقیماً توسط دارندگان ارزهای رمزنگاری شده ذخیره می شود.
- نقل و انتقالات رمز ارز ها: تفاوت چشم گیری در روش ارسال ارز های رمزنگاری شده با ارز های سنتی وجود دارد. مدل نهادی بر سیستم های بانکی متکی می باشد. به عنوان مثال، جلسات ورودی و خروجی در کشورهای گیرنده و فرستنده. نقل و انتقالات ارز های مجازی تقریبا فوری و مستقل از مکان کاربر می باشد.
- معاملات برگشت ناپذیر: از ان جایی که نظارت های نهادی بر بازار ارز های مجازی وجود ندارد، تراکنش های انجام شده بر روی بلاکچین قابل برگشت نمی باشند. در صورت نادرست بودن ادرس گیرنده و خطاهایی از این قبیل، هیچ سازمانی نمی تواند این اشتباه را تصحیح کند.
- توسعه ی سریع: دارندگان ارز های رمزنگاری شده می توانند از خدمات و ابزار های به سرعت در حال توسعه برای استفاده از رمز ارز های خود استفاده کنند. در حال حاضر تبدیل ارز های مجازی به دلار و یورو و برعکس امکان پذیر می باشد. این ارز ها را می توان از طریق صرافی ها و کیف پول های مخصوص رمز ارز ها، که دارای قابلیت تبدیل و خرید و فروش هستند، تامین کرد.
انواع کریپتو کارنسی
طبقه بندی ارز های رمز نگاری شده به ما این امکان را می دهد تا به طور مناسب به مقایسه و ارزیابی ارز ها بپردازیم. با این حساب روش های مختلفی برای طبقه بندی رمز ارز ها وجود دارد و همچنین در مورد ارز هایی که می توانند در چند دسته قرار بگیرند اختلاف نظر هایی وجود دارد. یکی از مهم ترین دسته بندی رمز ارز ها، طبقه بندی براساس حوزه فعالیت آن¬ ها است که در ادامه به بررسی بیشتر این طبقه بندی و کارایی هر یک از گروه ها خواهیم پرداخت.
1- پول های دیجیتال
یکی از اهداف اصلی رمز ارز ها پرداخت های بین المللی و حواله می باشد. از این رو میتوان از ارز های رمز نگاری شده برای خرید کالا و پرداخت خدمات در سریع ترین زمان ممکن و با کمترین کارمزد به صورت جهانی استفاده کرد. این مورد قبلا برای موارد غیر قانونی مثل تجارت مواد مخدر در سایت هایی مثل Silk Road استفاده می¬شد.
با این حال مفید بودن این نوع از رمز ارز ها به زودی اشکار شد، مخصوصا در کشور های پر تورمی که درحال از دست دادن ارزش پول رایج خود هستند. بیتکوین(BTC) ، لایت کوین(LTC) ، زی¬کش(ZCASH) ، دوج کوین(DOGE) ، نانو (NANO) و ورت کوین(VTC) نمونه هایی از این دسته از رمزا ارز ها هستند. پول دیجیتال خود به دو دسته تقسیم می شود که عبارتند از:
• استیبل کوین ها (Stable Coins): این ارز ها دارای ارزشی ثابت می باشند که به دور از نوسان قیمتی هستند. این دسته دارای پشتوانه ی فیات می¬باشد. مهم ترین استیبل کوین مارکت تتر (Usdt) می¬باشد که ارزش ان معادل یک دلار امریکا است.
• پرایوسی کوین ها (Privacy Coins): این دسته از ارز ها اطلاعات کاربران خود را مخفی نگه میدارند به این صورت که این ارز ها با پوشاندن مبدا و مقصد به ناشناس ماندن هویت دو طرف معامله کمک میکنند. برخی از تکنیک هایی که برای این کار استفاده می شود شامل پنهان کردن موجودی و آدرس کیف پول واقعی کاربر و ادغام کردن چندین تراکنش با یکدیگر به منظور جلوگیری از تجزیه و تحلیل زنجیره ای می-باشد. مونرو(XMR) ، زی کش(Zcash) و زن(ZEN) از جمله این ارز ها هستند.
2- توکن های پلتفرمی
نام دیگر این ارز ها توکن های پروتکل می¬باشد. این ارز ها برای تغذیه کل شبکه های غیر متمرکز مورد استفاده قرار می¬گیرند. این توکن ها برای پرداخت هزینه محاسبه قدرت در شبکه و به عنوان مشوق اقتصادی برای اپراتورها به منظور حفظ کارکرد ایمن و کارامد شبکه ها و انجام عملکردهای مختلف دیگر بر روی پلت فرم استفاده می شود. بدون وجود توکن های پلتفرمی، پلتفرم های غیر متمرکز ممکن است با درخواست های شبکه ای انبوهی مواجه شده و کل سیستم به حالت تعلیق دراید. بسیاری از پلتفرم ها فرصتی را ایجاد می کنند تا پروژه های دیگر توکن های امنیتی و کاربردی خود را با پلتفرمی که براساس ان ساخته شده اند، سازگار نمایند. این پلتفرم ها کارکرد های زیادی دارند. به عنوان مثال حذف واسطه ها، کاهش هزینه انجام معاملات، امنیت بالای معاملات و امکان ایجاد اپلیکیشن های غیرمتمرکز (DApps) نمونه هایی از کاربرد های این پلتفرم ها می¬باشند.
نمونه توکن های پلتفرمی ارز های ایاس (EOS)، اتریوم (ETH) و تزوس (XTZ) می¬باشند.
3- توکن های سودمند
این توکن ها امکان استفاده از خدمات یا ابزارهای درون شبکه را فراهم می کنند. توکن های مالی برای خدمات و یا محصولات شرکت های صادر کننده توکن، مورد استفاده قرار می گیرند. ریپل(XRP) و فایل کوین(fil) دو نمونه از این ارز ها می باشند.
4- ارز های امنیتی
این توکن ها طبق قوانین اوراق بهادار ایالات متحده، همانند سهام، اوراق بهادار به حساب می آیند. ارز های امنیتی طبق قوانین اوراق بهادار مشمول محدودیت بوده و عرضه عمومی ان ها مستلزم ثبت نام در کمیسیون بورس و اوراق بهادار ایالات متحده می باشد.
توکن های امنیتی که به صورت توکن های غیرمتمرکز و دیجیتالی اند دارای مزیت هایی نسبت به اوراق بهادار سنتی می باشند که شامل تقسیم آسان به واحد های کوچک تر و در دسترس بودن برای معاملات جهانی به صورت شبانه روزی است. تنظیم توکن های امنیتی توسط دولت بسیار بیشتر از توکن های سودمند است. tZero (TZROP), CoinMint (CBM), CityBlock Capital (NYCQ) نمونه هایی از توکن های امنیتی می باشند.
مزایا و معایب رمز ارز ها
مزایای رمز ارز ها
ارز های رمزنگاری شده این اجازه را به مشارکت کنندگان در معامله می هند تا بدون نیاز به واسطه عمل تبادل پول را به صورت مستقیم بین خود انجام دهند. این انتقال ها توسط کلید های خصوصی و عمومی و همچنین سیستم هایی از قبیل اثبات کار (POW) و اثبات سهام (POS) تضمین می شوند. کیف پول های ارز های رمز نگاری شده دارای یک کلید عمومی می باشد که برای واریز پول به ان کیف پول استفاده می شود.
این درحالی است که کلید خصوصی فقط در اختیار مالک می باشد. انتقال وجوه با کارمزد کم و در کوتاه ترین زمان انجام می پذیرد و کاربران بدون نیاز به موسسات مالی و بانک ها در هر زمان از شبانه روز که بخواهند می توانند از این سیستم پرداخت استفاده کنند.
معایب رمز ارز ها
نیمه ناشناس بودن معاملات رمز ارز ها سبب می شود تا از ان ها برای فعالیت های غیر قانونی مانند قاچاق، پولشویی، رشوه، فرار مالیاتی و غیره استفاده شود. اغلب این فعالیت ها و نقل و انتقالات پول توسط پرایوسی کوین ها انجام میشود. چرا که بلاکچین ارزهای دیگر مثل بیتکوین میتواند مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفته و به شناسایی مجرمان ختم شود. با این حال کاربران رمز ارز ها از ناشناس بودن و سیاست حفظ حریم خصوصی بسیار خرسند هستند.
بسیاری از کارشناسان فناوری بلاکچین را برای استفاده هایی از قبیل رای گیری آنلاین و تأمین سرمایه جمعی گزینه ی خوبی می دانند و همچنین موسسات مالی بزرگ مثل جی پی مورگان (JPM) دریافته اند که می توانند با ساده سازی روند پرداخت، کارمزد تراکنش ها را کاهش دهند. اما از ان جایی که رمز ارز ها در پایگاه داده مرکزی ذخیره نمی شوند، درصورت فراموشی کلید خصوصی و از بین رفتن دسترسی به ان، سرمایه کاربر از بین می رود و هیچ مرجع مرکزی ، دولت یا شرکتی وجود ندارد که به اطلاعات شخصی شما دسترسی داشته باشد و بتواند سرمایه تان را برگرداند.
